Alles over egels

Egels algemeen

Als zijn leefomgeving goed is zal hij met plezier in je tuin gaan wonen. En daar kan je zelf heel veel aan doen. Ook als je net in een nieuwbouwwijk bent gaan wonen kan je je tuin voorbereiden op toekomstige bewoning door een egelfamilie. En hoe leuk als je zijn voetafdrukken in je tuin ontdekt.

Wanneer een egel in je tuin aan je gewend is geraakt kan het zonder meer gebeuren dat hij onder je tuinstoel door schuifelt, terwijl jij daarop geniet van het zonnetje. Maar meestal komt hij pas tevoorschijn na zonsondergang en gaat dan op zoek om zijn kostje bij elkaar te scharrelen.

Anatomie van de egel

Egels kunnen erg goed ruiken. Als hij gezond is, heeft hij net als de hond, een hele natte neus.

Boven zijn gehemelte heeft de egel nog een extra zintuig; het zogenaamde orgaan van Jacobson. Dit zintuig is gevoelig voor nieuwe luchtjes, die de egel nog niet kent.
Als een egel een voor hem nieuwe geur ruikt, zorgt dit orgaan er voor dat er veel speeksel wordt aangemaakt. Daardoor kan de egel de nieuwe geur goed in zich opnemen, zodat hij het een volgende keer herkent.

Voortplanting van de egel

Voordat de jongen geboren worden, verjaagd de egelin het mannetje. Dat doet ze omdat ze het beschikbare voedsel nodig heeft voor haar jongen en het mannetje gaat dan weer zijn eigen weg.

Na drie weken gaan de ogen en oren open. De egeltjes zijn dan behaard en hebben al stekels. Dan verlaten ze af en toe ook het nest en volgen hun moeder om voedsel te zoeken.

Na 2 tot 3 maanden zijn de jongen zelfstandig en verdrijft de moeder ze. Ze blijven daarna vaak bij elkaar, ook tijdens de winterslaap.

Woon- en leefgebied van de egel

Ze wonen vaak in een zelfgemaakt hol onder een heg of dicht struikgewas maar een oud konijnenhol of een plek onder een oud kippenhok in je tuin is ook mogelijk. Hij kan er jaren blijven wonen. Hij maakt er zijn nest van gras, bladeren, planten en mos.

Overdag slaapt hij meestal maar 's nachts trekt hij er op uit. Meestal doet hij dat drie keer per nacht, eerst bij de schemering, dan omstreeks middernacht en nog een keer tegen zonsopgang. Hij blijft dan gemakkelijk een paar uurtjes aktief. Hij eet insecten en slakken maar ook ander lekkers wat hij tegenkomt. Dat kan een afgevallen appel zijn maar ook een broodkorst die je voor de vogels in je tuin gelegd had.

In de herfst eet hij extra veel want in de winter slaapt hij tot het voorjaar aan toe. Hij verliest dan wel tot een derde van zijn gewicht.

Voetafdrukken en andere sporen

Er zijn ook minder prettige sporen. Hoewel egels insecteneters zijn, lusten ze ook bessen en ander fruit.
Als je ontdekt dat er 's nachts van je aardbeitjes in de tuin is gegeten, dan kan je serieus aan een egel denken. En dat is dan weer een minder prettig spoor wat hij achterlaat.

Wees voorzichtig met het afdekken van aardbeien en ander fruit. In een net kan een egel verstrikt raken en dat overleefd hij meestal niet. Als je je aardbeien met een net wil afdekken, om ze te beschermen tegen vraatzuchtige vogels, hang dit dan hoog genoeg op. Dan kan een egel zich er niet in vast lopen.
Om je aardbeienveldje heen kan je een afscherming maken van die hoog genoeg is om egels tegen te houden.

Als er een egel in je tuin gaat wonen doet hij dat omdat hij er zich thuis voelt. Er zijn voldoende schuilplaatsen en er is genoeg voedsel te vinden. Toch kun je hem gerust wat bijvoeren, zeker als de eerste nachtvorst vroeg inzet. Hij zal je er dankbaar voor zijn. Maar doe dit wel met mate want je hoeft hem niet lui te maken.

Egels zijn gek op rauw en gekookt ei, fruit, kattenbrokken, meelwormen en kattenvlees uit blik.
Geef ze NOOIT melk, daar worden ze ziek van.

Zorg ervoor dat de katten niet bij je egelvoer kunnen komen. Dat doe je door er een omgekeerd houten kistje overheen te zetten met een opening er in waar de egel net doorheen kan.

Egels verzorgen

Globale leeftijdsbepaling
Geboortegewicht: 12-20 gram
Stekels wit en zacht: geboortestekels
Stekels aan basis donker en lichte top: 3 dagen

Gewicht tot 45 gram: 2 weken
Melktanden breken door: 2 weken

Gewicht 75-150 gram: 3-4 weken

Gewicht 150-175 ram: ongeveer 5 weken

Speenleeftijd: ongeveer 40 dagen (soms eerder)

Volwassen stekels, beginnend aan achterhand: 6 weken en ouder

Gewicht 300-375 gram: ongeveer 7 weken

Een volwassen egel weegt zo'n 800-1200 gram en heeft zo'n 6000 stekels.

Huisvesting
Jonge (baby)egels leg je op een rustige plaats in een nestje van warme zachte materialen, zoals handdoeken. Met een warmtekussen wordt het nest op ongeveer 30 graden Celsius gehouden. Gebruik geen warmtelamp ('biggelamp'), want dan liggen ze voortdurend in het licht!

Wat grotere dieren (200-300 gram) houd je binnen in een ruime doos met daarin als slaapvertrek een kleinere doos die je op zijn kop zet met een ingang in de korte kant. In de doos leg je wat hooi en doeken als nestmateriaal. Egels zijn zindelijk in hun slaapvertrek: ze hebben een eigen toilet. Maak daarom de grote kooi dagelijks schoon en het slaapvertrek eenmaal per week.

Voeding
Als melkvervanger kun je gebruiken een (lactose-vrije) kunstmelk voor jonge kittens. Ook heel goed is biest van koeien of geitenmelk. Als voedsel kun je zuigelingendieet van Nutricia geven en kattenvoer uit blik.

Verzorging
Baby-egels moet je elke 3-4 uur voeren met melk. Je kunt dat druppelgewijs ingeven met bijvoorbeeld een pipetje of een spuitje.
Je voert net zo lang tot de diertjes hun kopje afwenden of in slaap vallen. na het eten de buik masseren met een vochtig watje of kietelen met een penseel.
Egeltjes van 50-70 gram kun je zuigelingendieet voeren. Controleer regelmatig het gewicht. Als ze niet of slecht groeien kun je eventueel rijstebloem toevoegen of teruggaan naar het lactosevrije melkpreparaat.

Op een leeftijd van zo'n 4 weken (80-100 gram) wordt vast voedsel (kattevoer uit blik) in lage bakjes voorgezet. Eventueel kun je nog fruit, bruin brood en rozijnen toevoegen aan het dieet. En ook nu kun je ze tevens lactosevrije melk voorzetten.

Egels van 250 gram of meer krijgen voeding voor volwassen egels: kattevoer (zowel nat voer als droge brokjes) en schoon en vers drinkwater. Heeft een gevonden egel diarree geef 'm dan maximaal 24 uur een elektrolieten-oplossing.

Uitzetten
Als een egel tenminste 700 gram weegt en geen parasieten heeft (teken, vlooien en vliegenlarven) kun je 'm uitzetten: ver weg van de snelweg in een gebied met veel hopen takken en blad om een nest te kunnen maken. de eerste dagen kun je eventueel nog wat van het vertrouwde voedsel en water klaarzetten.
Met dank aan: Dierenkliniek Lemmer

Maak je tuin vriendelijk voor egels

• Hoewel egels kunnen zwemmen, kunnen ze niet tegen hoge randen of gladde, steile oevers opklimmen. Leg een loopplankje in de vijver, zodat de egel er altijd veilig uit kan klimmen.
  
  
• Gebruik geen bestrijdingsmiddelen.
  
  
• Een afwisselende tuin met enkele hoekjes die niet intensief bewerkt worden en allerlei bloemen die insecten aantrekken. Je kan altijd wat extra voedsel aanbieden (vooral in augustus-oktober, als ze moeten aanvetten voor de winter). De egel eet voornamelijk dierlijk voedsel, dus katten- en hondeneten, een rauw ei, spekrandjes e.d. gemengd met wat muesli of pindakaas zijn ideaal.
  
  
• Een houtmijt of een hoop takken en bladeren op een droge, beschutte plaats in de tuin vormt een ideale verblijfplaats. Het moet een luchtige hoop zijn met voldoende ventilatie (dek hem dus niet af met plastic ofzo). Een egel bouwt zijn nest ook graag onder een houten schot dat schuin tegen een muur is geplaatst.
  
  
• Verbrand nooit hopen takken of bladeren of draai geen composthoop om met een riek of schop voor je eerst goed gekeken hebt dat er geen egels onder zitten. Egels vluchten niet, maar rollen zich op en zullen dus levend verbranden.
  
  
• De egel onderzoekt in de herfst een heleboel plekjes die als winterkwartier kunnen dienen. Putten, keldergaten en afvoerpijpen worden eveneens geïnspecteerd. Dergelijke plekken zijn dikwijls gevaarlijk voor een egel: hij kan zich verwonden of vastgeklemd geraken. Als je zo'n gevaarlijke situatie kent, sluit ze dan af met een rooster.
  
  
• Wanneer je een net over je fruit hangt om het te beschermen tegen vogels, zorg er dan voor dat dit minimum 30 cm boven de grond hangt, want anders kan de egel er in verstrikt geraken.
  
  
• Een egel kan niet overleven in één tuin alleen. Zorg er dus steeds voor dat egels naar de omliggende tuinen kunnen: een heg i.p.v. een schutting of hek of aantal kleine openingen bij de grond (min. 15x15 cm) helpen niet alleen de egel maar ook andere dieren.
  
  
• Voorzie nog meer nestgelegenheid door zelf een egelhuisje te bouwen. Hoe je dat doet zie je hieronder.

Een goede bouwtekening is op de volgende link te downloaden als pdf. Dit egelhuis is internationaal erkend als het meest succesvolle model voor schuil- en nestplaats.

Download hier de bouwtekening in pdf.