Hout verouderen, bleken of kleuren

Het bleken van hout

Voorbehandeling
Bij hout dat veel hars bevat, moet het oppervlak eerst ontharst worden. Dat kun je doen met houtzeep of thinner.

Looistof
Houtsoorten die veel looistof (tannine) bevatten, zoals eik en tamme kastanje, kleuren donker als ze worden behandeld met alleen maar ammoniak. Met ammoniak opgelost in waterstofperoxide kleuren deze houtsoorten juist bleker.

Werken met ammoniak en waterstofperoxide
Het lijkt allemaal heel spannend vanwege de chemische stoffen. Toch is het betrekkelijk eenvoudig om te doen.

• Voor het bleken van hout gebruik je waterstofperoxide (30% - 35%) en ammoniak (30% - 35%).
• Voor het aanbrengen gebruik je een kunststof kwast zonder metalen huls of andere metaal.
• Het gebruik van een lap stof om een stok gewikkeld, als alternatieve kwast, raden we af. Vanwege de chemisch reaktie tussen de stoffen die je gebruikt kan deze in brand vliegen. Doe je het toch op deze manier, houdt dan een emmer water bij de hand en dompel daar je zelfgemaakte lappenkwast in, zodra je werk klaar is.
• Na de behandeling moeten de chemicaliën zo goed mogelijk uitgespoeld worden met schoon water.

Enkele belangrijke punten

1. De meeste houtsoorten kun je bleken met uitsluitend waterstofperoxide in geconcentreerde vorm (bijvoorbeeld 30%).
2. Een enkele houtsoort, zoals de eik, kun je beter bleken met een verdunde oplossing.
3. Om een betere en snellere reactie te verkrijgen kan de waterstofperoxide gebruikt worden in combinatie met ammoniak. Dan gaat de bleking veel dieper. Zelfs verkleuringen door bijvoorbeeld blauwschimmel of afdeklatjes worden zo soms weggebleekt.
4. Maak eventueel eerst een klein proefstukje.
5. Als eiken en kastanjehout verkleurd is door de inwerking van ijzer op het in het hout aanwezige looizuur, is onderstaande methode niet geschikt.

Methode 1
(kleine voorwerpen)

• Doe wat waterstofperoxide (30%) in een glazen jampot en voeg er 3 tot 10% ammoniak (35%) aan toe. Hiermee ogenblikkelijk je hout behandelen vanwege de chemische reaktie die er in je jampot is ontstaan. Hoe langer je wacht, hoe minder je mix nog werkt. Deze methode werkt dus alleen voor kleine voorwerpen.

Methode 2
(grote voorwerpen)

• Bij grotere werkstukken, kun je de chemische reaktie beter op je hout laten plaatsvinden. Bestrijk het oppervlak ruim met waterstofperoxide (30%)
• Direct daarna, snel en licht nastrijken met ammoniak (30%) dat je eerst 1:1 met water hebt verdund.
• Nu de waterstofperoxide en de ammoniak pas op het hout met elkaar in aanraking komen, krijg je de best mogelijke bleekwerking.
• Hoe meer je de ammoniak verdund, hoe zwakker de blekende werking. Bij onverdunde ammoniak krijg je een versnelde reaktie en een sterk blekende werking.
• Bij kamertemperatuur zal het hele proces van bleken ongeveer 12 uur duren. Laat het hout dan nog 24 uur liggen, voordat je het verder wilt bewerken.
  Eventueel kun je het proces van bleken nog een keer herhalen, als je het nog lichter wilt hebben.

Nabehandeling
Na een droogtijd van minimaal 24 uur, kun je de opgezwollen houtvezels door lichtjes schuren verwijderen. Als je wilt beitsen, moet je hout wellicht nog wat verder indrogen.

Werk je gebleekte hout absoluut niet af met producten op basis van alkydhars. Dit wil reageren met eventueel nog achtergebleven restjes waterperoxide en zal het hout sterk verkleuren. Afwerken met producten op basis van acrylaathars kan wel.

Hout kan later altijd weer verkleuren. Zelfs terugkleuren. Als je zeker wilt zijn dat de kleur van je hout zo lang mogelijk blijft zoals je het hebt gemaakt, kun je het behandelen met een product dat is voorzien van een uv-filter.

Let op!
Draag beschermende handschoenen, veiligheidsbril, eventueel een beschermend schort en werk in een goed geventileerde ruimte. Lees bij de waterstofperoxide en de ammonia, de veiligheidsinstructies van de fabrikant op de verpakking.

Eikenhout donker maken

Eikenhout roken
Eikenhout donker maken kun je eenvoudig zelf doen met een simpel proces, wat ze noemen: 'het roken van eikenhout'. Eigenlijk is heel eenvoudig. Je laat de damp van ammonia reageren met het looizuur dat in eikenhout aanwezig is. Deze methode werkt alleen bij onbehandeld 'kaal' hout.

Het zou ook bij kastanjehout moeten werken, want ook dat bevat veel looizuur.

De ammonia zal grotendeels zijn verdampt, de overgebleven vloeistof in het bakje zal dan ook voor het grootste deel uit water bestaan en kun je weggooien.
De damp heeft zijn werk gedaan en je hout nu donkerder gemaakt.
Wil je het nog donkerder? Dan herhaal je gewoon het hele proces.

Let op! Zorg dat de damp overal bij je hout komen kan. Plaats het bakje met ammonia dus niet op het eikenhout. Het eikenhout zelf kun je op stelten leggen. Ofwel je neemt enkele oude plankjes, draait er wat schroeven doorheen en legt die omgekeerd, met de schroefpunten omhoog, op de bodem van de bak. Hierop leg je het hout. Zo kan de ammonia overal bij je hout komen.

Een groot eiken object donker maken, zoals een kast of een deur kan ook. Je kunt er met enkele stokken en plastic folie een 'tent' omheen bouwen en bovenstaand proces uitvoeren. Eventueel plaats je een extra bakje ammonia.