Alles over Polijst- en Slijpmiddelen

De eerste gebruiksvoorwerpen en wapenen, die uit de zo moeilijk te bewerken steensoorten vervaardigd waren, werden meestal in een betrekkelijk ruwe vorm gelaten. Pas toen de oermens het afscheiden van metalen uit ertsen ontdekt had en hij door zijn verkregen hogere beschaving ook hogere eisen aan zijn gebruiksvoorwerpen in het algemeen stelde, was het mogelijk deze metalen voorwerpen ook fijn af te werken. Het glad maken en het polijsten maakte het nu mogelijk deze metalen voorwerpen een zeer fraai en aangenaam uiterlijk te geven.

Op het stenen tijdperk volgde eerst de tijd van het brons en hierna die van het ijzer. Waarschijnlijk ligt in een aantal landen hiertussen de tijd van het zuivere koper. Men heeft bij opgravingen in Babylon voorwerpen van zuiver koper gevonden. Men verstond in die tijd de kunst het koper zo hard te maken, dat men er steen mee bewerken kon, getuige de fraaie inscripties in het hardste steen. Naast het koper kende men in die tijd ook zilver en goud, waarbij zilver het meest zeldzaam was, daar men goud bijvoorbeeld voor de bouwwerken toepaste. Terwijl men later het tin en ook het brons leerde kennen en de Romeinen bijvoorbeeld ook het lood zeer goed wisten te bereiden en te bewerken, was zink onbekend. Toch bestonden de Romeinse munten vaak uit een legering met 25 % zink.

In de Middeleeuwen voerden de alchimisten de metaalbewerking reeds zeer hoog op en meenden onedele metalen in edele om te kunnen letten. Terwijl dit met de toen bekende hulpmiddelen natuurlijk niet mogelijk was, hadden de talloze proeven toch succes. Men vond een groot aantal legeringen, die later toen de industrie zich meer en meer ging ontwikkelen, een zeer grote rol zouden spelen. Op het ogenblik is het aantal bekende en toegepaste legeringen zo ontzaglijk groot, dat het bijna onmogelijk is ze alle te beschrijven. Vooral de legeringen van ijzer met metalen als nikkel, chroom en mangaan en hiernaast de lichte legeeringen van aluminium en magnesium met andere metalen, worden van steeds meer belang. In Amerika spreekt men zelfs reeds van een aluminium-magnesium-tijdperk.

De metalen onderscheiden zich van alle andere natuurstoffen door hun metaalachtige glans, en het zijn de zogenaamde edele metalen, die deze glans ook zonder bescherming aan de lucht behouden. De onedele metalen echter worden onder de invloed van vocht en koolzuur door de zuurstof in de lucht geoxydeerd, ze lopen aan en roesten. Een typisch voorbeeld is ijzer. Bepaalde metalen en legeringen vormen bij dit roesten lagen, die dan verder niet meer aangetast worden, zo bijvoorbeeld bij brons, het bekende patina. Verder vormt aluminium een uiterst dun samenhangend laagje oxyde waardoor het verder oxyderen van het metaal verhinderd wordt.

Het doel van alle oppervlaktebehandelingen van metalen is nu het zuivere metaaloppervlak tegen oxydatie te beschermen. Daar men uit de ervaring geleerd had, dat een absoluut glad en effen oppervlak het minst aangetast wordt, trachtte men reeds zeer vroeg ook andere stoffen door een oppervlaktebehandeling tegen het verweren te beschermen. Zo ontstonden de eerste verven en tenslotte slaagde men er in ook het oppervlak van hout en leer door afslijpen, polijsten en lakken geheel glad en poriënvrij te maken.

Terwijl men vroeger op de meest primitieve, natuurlijke slijpmiddelen aangewezen was, beschikt men tegenwoordig over een groot aantal kunstmatige slijp- en polijstmiddelen, die in iedere fijnheid en in iedere gewensten vorm vervaardigd worden. Zo kent men voor het droog slijpen snel draaiende slijpstenen, die uit een harde stof als carborundum van een bepaalde korrelgrootte bestaan, die dan met een bindmiddel tot een vast geheel gebonden worden. Als bindmiddel gebruikt men tegenwoordig dikwijls kunsthars, andere stenen worden keramisch gebonden, dus gebrand. De onregelmatige natuurlijke puimsteen is vervangen door een kunstmatigen puimsteen, die uit gemalen en gezeefd puimsteenpoeder bestaat, dat weer met een bindmiddel tot een steen geperst wordt. Met een dergelijk materiaal wordt het ontstaan van diepe krassen vermeden.

Voor het slijpen van hout en lak beschikt men over vele soorten schuur- en polijstpapier, waarbij het modernste nat gebruikt kan worden. Hierdoor is het mogelijk lakoppervlakken absoluut vlak en effen te slijpen, waardoor een oppervlak verkregen wordt dat veel op metaal gelijkt.

Door het juiste afslijpen en polijsten van onze gebruiksvoorwerpen verkrijgen ze het fraaie uiterlijk dat ook aan de hoogst gestelde eisen voldoet.

Polijstwas voor metaal

Stearinezuur	25 dl
Oliezuur	5 dl
Geraff. spindelolie	2-10 dl
Weense kalk	30 dl
Engels rood	38-30 dl

De kalk moet eerst met de spindelolie gemengd worden, hierna voegt men de andere bestanddelen toe.

Polijstwas voor lak

Montaanwas	7 dl
I.G.was O	18 dl
Ozokeriet	6 dl
Paraffine 50°/52° C	69 dl

Ventielslijppasta

Zachte zeep	20 dl
Water	40 dl
Oliezuur	2 dl
Kwartsmeel	3 dl
Carborundum	17 dl

De zeep wordt in het warme water opgelost, in de zeepoplossing emulgeert men het oliezuur en voegt dan de slijpmiddelen toe.

Kachelglans

Ruwe montaanwas	5,0 dl
Paraffine	1,5 dl
Bijenwas	0,5 dl
Nigrosine	0,5 dl
Grafiet	40,0 dl
Roetzwart	2,5 dl
Lakbenzine	50,0 dl

De wassen worden met het nigrosine samengesmolten, het grafiet en het zwartsel worden met de lakbenzine op een verfmolen gemalen en hierna met de gesmolten was gemengd. De hoeveelheid oplosmiddel hangt van de soort grafiet af en moet dus eventueel gecorrigeerd worden.

Of:
Dextrine	1 dl
Heet water	45 dl
Nigrosine (in water oplosb.)	2 dl
Kernzeep	7 dl
Grafiet	43 dl
Zwartsel	2 dl

Eerst lost men de dextrine in het water op, hierna het nigrosine en de zeep. Met de oplossing worden het grafiet en het zwartsel aangeroerd en op een verfmolen fijn gemalen. De massa stolt bij het afkoelen en moet heet in dozen gegoten worden.

Kachelglans voor geëmailleerde kachels en haarden

-Vloeibaar:
I.G. was OP	7,0 dl
Colophonium	0,6 dl
Kernzeep	1,2 dl
Potas	1,4 dl
Water	89,8 dl

De bestanddeelen worden samen gekookt tot de emulsie gelijkmatig is.

-Half vloeibaar:
Carnaubawas	6 dl
Gebl. montaanwas	3 dl
Bijenwas	3 dl
Colophonium	1 dl
Kernzeep	1 dl
Potas	1 dl
Water	45 dl
Oplosmiddel, bv. zware
benzine	40 dl

De eerste 7 bestanddelen worden samen gekookt tot men een gelijkmatige emulsie verkregen heeft. Hierna voegt men het oplosmiddel toe en roert de massa tot ze afgekoeld is.

Meubelwas

Rilaanwas	8 dl
Bijenwas	5 dl
Paraffine 50°/52° C	14 dl
Lijnolie	3 dl
Oplosmiddel	70 dl

Koperpoetsmiddel

Natriumbisulfaat	30 dl
Calciumsulfaat (gips)	10 dl
Kaoline	20 dl
Kwartspoeder	40 dl

Men voegt zoveel water toe tot de massa in tabletvorm geperst kan worden.

Boenwas

Rilaanwas	7 dl
Ozokeriet 65° C	10 dl
Paraffine 50°/52° C	13 dl
Terpentijnolie	5 dl
Dekaline	65 dl

Vloeibare boenwas

Rilaanwas	4 dl
Paraffine	7 dl
Lakbenzine	89 dl

Autowas

Rilaanwas	17 dl
Ozokeriet	3 dl
Paraffine	5 dl
Terpentijnolie	75 dl

Flatting pasta

Rundvet	20 dl
Harde zeep	30 dl
Paraffine	18 dl
Water	20 dl
Was	8 dl
Terpentijnolie	20 dl
Tripel	60 dl

Het vet en de wassen worden in de terpentijnolie opgelost, de zeep wordt in het water opgelost en hierna emulgeert men de beide oplossingen. Tenslotte mengt men de tripel met de emulsie.

Weense kalk-compositie

Stearinezuur	50 dl
Rundvet	20 dl
Weense kalk	200 dl
Lithopone	5 dl

Reinigingsmiddel voor vensterruiten

Krijtwit	dl
Tripel	dl
Zeeppoeder	dl

Het poeder wordt vóór het gebruik met water tot een dunne brij aangeroerd.

Of:
Krijtwit	20 dl
Tripel	5 dl

Vóór het gebruik met spiritus aanroeren.

Kachelglans

Ongereinigde montaanwas	5,0 dl
Colophonium	1,5 dl
Paraffine 40-42° C	1,5 dl
Grafiet	56,0 dl
Zwartsel	24,0 dl
Nigrosine BB	10,0 dl
Potas	3,0 dl
Water	200,0 dl

Autowas

Gebleekte montaanwas	10 dl
Ceresine 60-62° C	6 dl
Paraffine 50-52° C	12 dl
Terpentijnolie	22 dl
Lakbenzine	50 dl

Polijstpasta voor chroom

Ongereinigde montaanwas	25 dl
Montaanwas A (gebleekte)	5 dl
Chroomoxyde	70 dl
Oplosmiddel	50-150 dl

De wassen worden bij zo laag mogelijke temperatuur samengesmolten. Hierna verdunt men met het oplosmiddel, waarvoor men de gewone zware benzine kan nemen, die men voor het verdunnen van lakken gebruikt. Het chroomoxyde wordt nu goed met deze wasoplossing gemengd.

Boenwas

Gebleekte montaanwas	12 dl
Montaanwas Nova	5 dl
Ceresine 58°/60° C.	6 dl
Terpentijnolie	77 dl
Ceresoranje	0,02 dl
of:
Gebleekte montaanwas	8 dl
Montaanwas Nova	3 dl
Gele paraffine 48°/50° C.	19 dl
Terpentijnolie	70 dl
Ceresoranje	0,02 dl

Vloerolie

Spindelolie	97 dl
Montaanwas	3 dl

Wasbeits

Gebleekte montaanwas	4 dl
Paraffine 50/52 C.	6 dl
Harde zeep	1 dl
Water	68 dl
Spiritus 96%	20 dl
Sterke ammoniak	1 dl

De beits wordt met Kasselse aarde, extract hiervan of met in water oplosbare anilinekleurstoffen gekleurd.

Scheerriempasta

Rundvet	25 dl
Caput mortuum	75 dl

Het vet wordt gesmolten en heet met het fijne ijzeroxyde gemengd. Men maalt de pasta op een verfmolen fijn.

Wanneer men de pasta in tubes wil vullen, moet men een minder hard bindmiddel nemen, bijvoorbeeld:

Vaseline	82 dl
Polijstrood	18 dl

Aluminium-poetsmiddel

Tylose SL 25	2 dl
Kokend water	30 dl
Geslibd krijtwit	30 dl
Koud water	30 dl
Conserveermiddel	0,1 dl

De tylose wordt met het kokende water overgoten, waarna men het een nacht laat staan. Hierna wordt het krijt toegevoegd en met het koude water verdund.

Metaal-polijstmiddel

Oliezuur	5 dl
Natriumhydroxyde	1 dl
Water	4 dl
Pine-oil	10 dl
Tripel	10 dl

Poetsmiddel voor vensterruiten

Tylose SL 25	20 dl
Kokend water	300 dl
Zeephout	20 dl
Water	409 dl
Geslibd krijtwit	200 dl
Engels rood	50 dl
Salicylzuur	1 dl

De tylose wordt met het kokende water overgoten, waarna men het mengsel een nacht laat staan. Het zeephout wordt met het water opgekookt en gefiltreerd. Tenslotte: mengt men alle bestanddeelen.

Vloeibare boenwas

I.G.-was O	1 dl
I.G.-was B.J.	1 dl
Bijenwas	4 dl
Ozokeriet Smpt. 74°/76° C	2 dl
Paraffine	4 dl
White spirit	80 dl
Ammoniak s.g. 0,91	8 dl

De wassen worden voorzichtig samengesmolten en hierna met het oplosmiddel verdund. De oplossing laat men afkoelen en wanneer ze juist nog geheel doorschijnend is, voegt men de ammoniak toe, juist zoveel als nodig is om de boenwas voldoende vloeibaar te houden. In plaats van deze 15-pcts ammoniak kan men ook een 9-pcts natronloog nemen.

• Polijst- en Slijpmiddelen 1

• Polijst- en Slijpmiddelen 2

• Polijst- en Slijpmiddelen 3

• Inleiding