Industriële recepten
Hoewel het gebruik van cosmetica al duizenden jaren oud is, dateert het intensieve gebruik door vrijwel iedereen uit de naoorlogse periode. Het aantal preparaten dat op de markt komt is ontelbaar. In veel gevallen bestaan de zogenaamde nieuwe preparaten uit oude bekende stoffen, de verpakking en de naam zijn dan de enige nieuwe.
Bijna alle cosmetica hebben één kenmerk gemeen, de prijs is extreem hoog in verhouding tot de kosten van het materiaal. Dit wordt deels veroorzaakt door de hoge advertentiekosten, deels door de mening van het kopende publiek dat goedkope preparaten niet goed zijn.
BelangrijkDe juiste keuze van grondstoffen is van het grootste belang. De gebruikte talk moet niet alleen uiterst fijn zijn, maar ook voldoende glad, mag geen oplosbare stoffen bevatten en moet licht zijn. De prijs van het eindproduct bepaalt de eisen die men aan het talcum kan stellen.
Vloeibare crême
| Recept no. 1. (1920's) |
| Emulsion |
6 |
|
dl |
| Cetiol |
3 |
|
dl |
| Water |
90 |
|
dl |
| Perfume |
0 |
.5 |
dl |
| Preservative |
0 |
.5 |
dl |
| Recept no. 2. (1920's) |
| Paraffin oil |
5 |
|
dl |
| Cetiol |
15 |
|
dl |
| Triethanolamine stearate |
7 |
|
dl |
| Distilled water |
72 |
|
dl |
| Perfume |
1 |
|
dl |
Gezichtspoeder [1-3]
(Recepten van de beginjaren 1900)
Rouge
Droog rouge werd oorspronkelijk gemaakt door talcum en karmijn aan te mengen met tragacanthslijm en het deegachtige mengsel in kleine bakjes te laten drogen. Later maakte men grotere stukken en bewerkte ze bijvoorbeeld op de draaibank tot de gewenste vorm. Tegenwoordig wordt het bijna droge mengsel onmiddellijk in de juiste vorm geperst.
Een eenvoudige rouge bestaat uit:
| Talcum |
40 dl |
| Kaolin |
35 dl |
| Zinkoxyde |
15 dl |
| Geprecipiteerd krijt |
10 dl |
Dit mengsel wordt met een voldoende hoeveelheid pigment gemengd en dan in een kogelmolen gedurende enige uren gemalen. Het poeder wordt dan door een fijn zijden gaas gezeefd en aangemengd met een oplossing van 0,2 dl tragacanth in 4 dl water. Het poeder mag slechts weinig vochtig zijn en wordt dan door een fijne zeef gewreven.
Hierna wordt het materiaal met behulp van een pers tot stukjes van de gewenste vorm geperst. De metalen vorm wordt voor het persen met een ½-pcts tragacanthoplossing bestreken. Met de hoeveelheid tragacanthoplossing, die met het poeder gemengd wordt, moet men zeer voorzichtig zijn. De juiste hoeveelheid moet door kleine proeven bepaald worden, daar deze in hoge mate van het gebruikte materiaal afhangt. Hetzelfde is het geval met de gebruikte pigmenten, de dekkracht hiervan is zeer verschillend. In het algemeen is 10 tot 20 % voldoende. Men neemt hiervoor de beste soorten en dan iets minder. Bovendien moet men steeds soorten verlangen die absoluut onschadelijk zijn voor de huid.
Rouge Crême
| Stearine |
24 |
,7 |
dl |
| Diglicolstearaat |
12 |
,4 |
dl |
| Kaliumhydroxyde |
1 |
,0 |
dl |
| Glycerine |
3 |
,8 |
dl |
| Diglycol, zuiver |
6 |
,8 |
dl |
| Gedest.water |
30 |
,1 |
dl |
| Tartrazine |
0 |
,4 |
dl |
| Zinkoxyde |
12 |
,4 |
dl |
| Lakpigment |
6 |
,2 |
dl |
| Parfum |
1 |
,0 |
dl |
| Ethylpolyglycol |
0 |
,5 |
dl |
De kleurstof wordt in het mengsel van water, glycerine en glycol opgelost, het stearinezuur en het diglycolstearaat worden gesmolten, heet bij de waterige oplossing gevoegd en gemengd. De emulsie wordt tot bijna koud geroerd, dan met de rest gemengd en tenslotte op een walsenmolen fijn gemalen.
Poudre liquide, wit
| Magnesiumcarbonaat |
1 |
|
dl |
| Colloïdale kaoline |
0 |
,5 |
dl |
| Titaanwit |
1 |
|
dl |
| Aluminiumacetotartraat |
0 |
,05 |
dl |
| Alcohol 90% |
10 |
|
dl |
| Hamameliswater |
20 |
|
dl |
| Rozenwater |
65 |
|
dl |
| In water oplosbaar parfum |
| P. & S. |
1 |
|
dl |
Poudre liquide, Rose Chair
| Magnesiumcarbonaat |
15 |
|
dl |
| Zinkoxyde |
1 |
,5 |
dl |
| Salicylzuur |
0 |
,1 |
dl |
| Alcohol 90% |
7 |
|
dl |
| Ponceau 4R opl. 1:100 |
0 |
,1 |
dl |
| Eosine 1:100 |
80 |
|
dl |
| Rozenwater |
|
|
dl |
| Parfum |
1 |
|
dl |
Lotions
De verschillende bloemenextracten en destillaten, evenals bepaalde vruchtensappen, hebben een zeer gunstige werking op de huid. Ze desinfecteren, samentrekken, ontgeuren en stimuleren de huid, allemaal zonder schade aan te richten. De goede lotions bestaan daarom uit mengsels van deze sappen en waterige oplossingen met ongeveer 10% alcohol, soms ook kleine hoeveelheden salicylzuur om bederf te voorkomen.
a.
| Eau d'Ylang-Ylang |
30 |
|
dl |
| Lavendelbloesemwater |
20 |
|
dl |
| Rozenbloesemwater |
20 |
|
dl |
| Jasmijnbloesemwater |
5 |
|
dl |
| Oranjebloesemwater |
15 |
|
dl |
| Alcohol 96 % |
10 |
|
dl |
b.
| Rozenbloesemwater |
20 |
|
dl |
| Lavendelbloesemwater |
10 |
|
dl |
| Saliebloesemwater |
50 |
|
dl |
| Alcohol 96 % |
20 |
|
dl |
c.
| Citroensap |
30 |
|
dl |
| Augurkensap |
30 |
|
dl |
| Rozenwater |
10 |
|
dl |
| Alcohol 96 % |
30 |
|
dl |
d.
| Tomatensap |
20 |
|
dl |
| Rozenwater |
60 |
|
dl |
| Alcohol 96 % |
20 |
|
dl |
Cold cream [1-3]
Hoewel de cold-creams steeds iets alkalisch reageren, worden ze toch in zeer grote hoeveelheden gebruikt en vormen het hoofdbestanddeel van alles wat op de huid gesmeerd wordt. Een cold-cream is in principe een emulsie van vetten in water.
Het vet is hier met behulp van een emulgator zo fijn in water verdeeld, dat de vetdruppeltjes blijven zweven. Door de fijne verdeling dringt het vet zeer gemakkelijk in de huid binnen en wanneer de crême dient om een tekort aan vet in de huid aan te vullen, kan het vet dus zeer snel opgenomen worden.
Bij de crême's die meer voor het reinigen der huidporiën dienen, kan het minerale vet dus de poriën als het ware uitspoelen.
Recept no. 1.
Een eenvoudig recept voor een cold-cream is:
| Paraffine-olie |
4000 dl |
| Bijenwas |
800 dl |
Het mengsel wordt tot 70℃ verwarmd. Hiernaast lost men 45 dl borax in 2500 dl water op en verwarmt de oplossing tot 70℃. De boraxoplossing giet men nu onder goed omroeren bij de wasoplossing. Na afkoelen op ongeveer 50℃ voegt men het parfum toe.
In dit voorschrift kan men de paraffineolie geheel of gedeeltelijk door plantaardige oliën vervangen. In dit geval moet een conserveermiddel toegevoegd worden. De bijenwas kan men tot de helft door paraffine, ceresine, ozokeriet of spermaceti vervangen. Verder kan men bijvoorbeeld een kleine hoeveelheid lanoline toevoegen.
| Recept no. 2. |
| Spermaceti |
125 dl |
| Gebleekte was |
120 dl |
| Vaseline-olie |
560 dl |
| Borax |
5 dl |
| Gedestilleerd water |
190 dl |
| Parfum, bv. synthetische rozenolie |
De vetten worden gesmolten en de borax in heet water opgelost. De warme boraxoplossing giet men langzaam bij de gesmolten vetmassa, onder goed roeren. Zodra de massa begint te stremmen voegt men de rozenolie toe.
| Recept no. 3. |
| Bijenwas |
540 dl |
| Spermaceti |
300 dl |
| Paraffine-olie |
1730 dl |
| Stearine |
430 dl |
| Water |
720 dl |
| Borax |
100 dl |
| Natriumbenzoaat |
10 dl |
| Parfum naar believen |
Borax en natriumbenzoaat worden in kokend water opgelost en in de warme gesmolten vetmassa gegoten. Gedurende het afkoelen langzaam roeren.
Reinigingscrême
Terwijl in de vorige crême's borax in verbinding met wassen als emulgator gebruikt werd, kan men met behulp van triethanolaminezeepen uitstekende en zeer lang houdbare crême's fabriceren.
| Paraffine-olie |
78 dl |
| Gebleekte was |
5 dl |
| Spermaceti |
28 dl |
| Tiethanolaminestearaat |
20 dl |
Deze worden samen gesmolten en langzaam in een hete oplossing van 4 dl glycerine in 92 dl water gegoten. Door goed te roeren verenigen de twee oplossingen zich al snel tot een dikke crème. Wanneer de crème goed gebonden is, voeg je de gewenste hoeveelheid parfum toe. De volgende dag wordt de room opnieuw geroerd en verpakt. Deze crème heeft niet de neiging om water af te scheiden en blijft zelfs bij warm zomerweer onveranderd.
Niet vettende cold-cream
Een derde type cold-cream bevat glycolstearaat of glycerinemoncstearaat als emulgator. Deze crême's verdampen zeer vlug, zijn meer oplosbaar in water dan de vorige soorten en veroorzaken door het hoge gehalte aan water een duidelijke afkoeling van de huid.
Deze crême's moeten goed luchtdicht verpakt worden, daar ze anders een neiging hebben water af te scheiden.
| Glycoldistearaat |
22 dl |
| Vaseline |
16 dl |
| Paraffine |
12 dl |
| Paraffine-olie |
30 dl |
| Water |
100 dl |
De vetten worden eerst gesmolten en bij een temperatuur van 77℃ onder goed roeren in het op 77℃ verwarmde water gegoten. De crême moet dan warm een tijd lang blijven staan om de ingesloten lucht te laten ontwijken. Hierna wordt het parfum toegevoegd en bij 40 tot 50℃ giet men de crême in de flacons.
Neutrale reinigingscrême
| Paraffine-olie |
80 dl |
| Spermaceti |
30 dl |
| Glycerinemonostearaat |
24 dl |
| Water |
90 dl |
| Glycerine |
10 dl |
| Parfum |
|
De vetten worden bij 60℃ voorzichtig samengesmolten en dan giet men langzamerhand de hete glycerine-oplossing bij het gesmolten vetmengsel.
Smeltende reinigingscrême [1-4]
Deze crême bestaat uit een oplossing van vaseline en paraffine in een dunvloeibare minerale olie. De crême wordt bij lichaamstemperatuur vloeibaar. Door de crème stevig in te wrijven wordt het vuil uit de poriën verwijderd.
| Recept no. 1, zacht: |
| Minerale olie |
56 dl |
| Parafine |
24 dl |
| Vaseline (wit) |
19 dl |
| Recept no. 2, medium: |
| Minerale olie |
50 dl |
| Paraffine |
18 dl |
| Witte vaseline |
23 dl |
| Spermaceti |
9 dl |
| Recept no. 3, medium: |
| Minerale olie |
50 dl |
| Paraffine |
30 dl |
| Vaseline |
20 dl |
| Recept no. 4, hard: |
| Minerale olie |
45 dl |
| Paraffine |
25 dl |
| Witte vaseline |
20 dl |
| Spermaceti |
10 dl |
De bestanddelen worden op een waterbad gesmolten en gemengd. Men voegt ongeveer ½ % parfum toe, giet de massa bij zo laag mogelijke temperatuur in de doosjes of flacons en laat rustig staan tot de massa geheel afgekoeld is.
Enkele andere recepten uit de jaren 30
Vanishing cream [2]
| Stearine |
240 dl |
| Lanoline |
45 dl |
| La Perla vanishing cream basis |
100 dl |
| Water |
615 dl |
Stearine en lanoline worden samen gesmolten en op 70 tot 80℃ verwarmd. De crème-basis en het water worden samen eveneens op een temperatuur van 70 tot 80℃ gebracht. Tenslotte de beide mengsels samenvoegen en onder voortdurend roeren laten afkoelen.
Vanishing cream [3]
| Stearine |
200 dl |
| Lanoline |
10 dl |
| Emulgator P&S |
60 dl |
| Glycerine |
60 dl |
| Water |
660 dl |
| Parfum |
10 dl |
Cold cream [4]
| Stearine |
120 dl |
| Lanoline |
30 dl |
| Witte was |
70 dl |
| Vaseline-olie |
150 dl |
| Emulgator P&S |
50 dl |
| Water |
570 dl |
| Parfum 'Crema' |
10 dl |
Poedercrême
| Stearine |
190 dl |
| Lanoline |
20 dl |
| Vaseline-olie |
60 dl |
| Emulgator P&S |
60 dl |
| Water |
610 dl |
| Talcum |
20 dl |
| Titaandioxyde |
30 dl |
| Parfum |
10 dl |
Cleansing cream
| Stearine |
140 dl |
| Lanoline |
50 dl |
| Vaseline-olie |
220 dl |
| La Perla cleansing crambasis |
75 dl |
| Water |
515 dl |
Massage crêmes
Recept no. 1.
Men neemt de kaasstof, die uit 4½ l melk gemaakt wordt met behulp van iets stremsel of door de melk zuur te maken. De kaasstof wordt in een linnen doek zo droog mogelijk uitgewrongen en wordt gemengd met 30 g glycerine, 4 g borax en 2 g boorzuur. Dit mengsel wordt in een mortier van porcelein zo fijn mogelijk samengewreven. Tenslotte parfumeert men bijvoorbeeld met 30 druppels geraniumolie, 15 druppels anijsolie en 15 druppels bittere amandelolie.
| Recept no. 2. |
| Stearinezuur |
300 dl |
| Cacaoboter |
40 dl |
| Minerale olie |
100 dl |
| Tarwestijfsel |
550 dl |
| Boorzuur |
100 dl |
| Water |
2100 dl |
| Natriumbenzoaat |
5 dl |
| Glycerine |
160 dl |
| Ammoniak 26° Bé |
30 dl |
De stijfsel wordt eerst met koud water tot een dun papje aangeroerd. Hieraan voegt men dan het boorzuur toe. Onder goed roeren verhit men nu het mengsel tot een dikke doorschijnende pasta ontstaat. De massa mag vooral niet aanbranden. Met de hete stijfselpap mengt men nu de glycerine en de ammoniak. Pas wanneer de massa goed gelijkmatig is voegt men onder goed roeren het gesmolten vetmengsel toe, dat tot 93℃ verwarmd is. Hierna moet gedurende 1½ tot 2 uur goed geroerd worden. Bij het afkoelen voegt men dan het natriumbenzoaat en tenslotte 120 dl parfum en ca. 30 dl in water oplosbare rode kleurstof toe.
Hamamelis gelei
| Boorzuur |
30 dl |
| Tragacanth |
60 dl |
| Hamameliswater |
3500 dl |
Gezichtswater
In het algemeen kan men uitstekende melkachtige gezichtswaters maken met behulp van triethanolamine als emulgator, in de vorm van het stearaat. Hiernaast bevat het water dan een oplossing van in water oplosbare slijmsoorten.
Vloeibare reinigingscrême
| Stearinezuur |
135 dl |
| Paraffine-olie |
760 dl |
| Water |
1140 dl |
| Triethanolamine |
45 dl |
| Diethyleenglycol |
135 dl |
| Diethyleenglycol-ethylaether |
90 dl |
De vetten worden op 77℃ verwarmd en onder goed roeren met de waterige, voorgewarmde oplossing vermengd. Parfum wordt naar believen toegevoegd.
Huidmelk
Men maakt melkachtige schoonheidswaters voor het gezicht met behulp van lanoline, komkommermelk en amandelmelk.
| Recept no. 1. |
| Lanoline |
50 dl |
| Zuivere zeep |
3 dl |
| Glycerine |
20 dl |
| Rozenwater |
300 dl |
| Benzoëtinctuur |
5 dl |
| Parfum Bouquet |
10 dl |
| Water |
612 dl |
| Recept no. 2. |
| Lanoline |
30 dl |
| Zuivere kalizeer |
10 dl |
| Warm rozenwater |
200 dl |
| Glycerine |
20 dl |
| Parfum |
10 dl |
| Benzoëtinctuur |
30 dl |
Het mengsel wordt op een waterbad verwarmd. Nadat alles goed homogeen gemengd is voegt men onder afkoelen 700 delen vers gefiltreerd komkommersap toe. Het mengsel wordt dan geroerd tot het geheel koud is.
Recept no. 3.
70 dl zoete amandelpitten worden met zoveel rozenwater fijn gewreven, tot men een dikke stijve pasta verkregen heeft. Hierna voegt men het volgende mengsel toe:
| Benzoëtinctuur |
20 dl |
| Benzaldehyde |
2 dl |
| Rozenolie |
1 dl |
| Borax |
7 dl |
en 50 dl glycerine opgelost in zoveel rozenwater dat het geheel 1000 dl wordt.
Het mengsel blijft dan enige dagen staan en wordt door een fijne haarzeef gefiltreerd.
Maybelline 1940s Vintage Advertisement
Vloeibare reinigingscrême (vetvrij)
| Bijenwas |
1,5 dl |
| Spermaceti |
6,5 dl |
| Kersenpittenolie |
6,0 dl |
| Glycolstearaat |
4,0 dl |
| Water |
122,0 dl |
| Alcohol |
3,0 dl |
| Tragacanth |
1,0 dl |
| Borax |
3,0 dl |
| Parfum |
3,0 dl |
| Glycerine |
4,0 dl |
De vetten worden eerst gesmolten, hiermede mengt men onder goed roeren de andere stoffen opgelost in het water en tenslotte voegt men bij het afkoelen het parfum toe.
Vloeibare amandelcrême
| Zoete amandelolie |
10 dl |
| Spermaceti |
20 dl |
| Bijenwas |
20 dl |
| Medicinale zeep |
30 dl |
| Borax |
20 dl |
| Kweepeergelei |
10 dl |
| Alcohol |
11 dl |
| Water |
44 dl |
Spermaceti en bijenwas worden eerst samengesmolten, de zeep en de borax worden in het water opgelost en de beide mengsels samengeroerd. Hierna worden de andere bestanddelen toegevoegd en door neteldoek gefiltreerd.
Vintage Nivea advert.1938
Huidwater voor de handen
Men weekt 90 g kweepeerzaad in 1 l water gedurende 24 uur. Het gevormde slijm wordt door een linnen doekje geperst en met ½ l water vermengd. Hiernaast mengt men ½ l Bay-rum met 250 g glycerine, 350 g oranjebloesemwater en 0,75 l alcohol. Het slijm en dit mengsel voegt men nu te zamen en voegt zoveel water toe tot het totale volume 4 l bedraagt.
| of: |
| Boorzuur |
1 dl |
| Glycerine |
6 dl |
Deze worden door verhitten opgelost en na afkoelen gemengd met:
| Lanoline |
6 dl |
| Vaseline |
8 dl |
Hierna kan men eventueel het gewenste parfum toevoegen.
Handen-reinigingsmiddel
| Paraffine-olie |
70 dl |
| Olijvenolie |
8 dl |
| Triethanolaminestearaat |
14 dl |
| Water |
70 dl |
| Parfum |
2 dl |
De vetten worden met het triethanolaminestearaat op 60℃ verwarmd. Onder goed roeren voegt men dan het water toe en tenslotte het parfum. Het mengsel wordt geroerd tot het geheel afgekoeld is. Door de hoeveelheid water te varieeren kan men de consistentie dikker of dunner houden.
Het reinigingsmiddel kan zonder water gebruikt worden. Men wrijft de handen, die door het werken met vuile vette voorwerpen, bijvoorbeeld van een auto, vettig vuil zijn, eenvoudig met dit middel in en poetst ze dan met een droge doek af. Daar een deel van het vet door de huid opgenomen wordt blijft de huid glad en elastisch.
