Glas en glasachtige materialen

Glassoorten

Er zijn meer glassoorten dan je bedenken kunt. Sommige soorten glas zijn in onbruik geraakt, met andere soorten kom je dagelijks in aanraking. Glas gedraagt zich als een vaste stof, maar is eigenlijk een gestolde vloeistof. Dat is soms te zien aan een oud vensterglas, dat door de jaren heen, langzaam is uitgezakt. Je ziet dan dat het beeld vervormd, als je er door heen kijkt. Anders gezegd: glas moeten we als een onderkoelde vloeistof opvatten, waarvan de taaiheid zo groot geworden is, dat ze de indruk maakt van een vaste stof. Een uitzondering hierop is bergkristal, welzeker een vaste stof, met een molecuulstructuur dat door de jaren heen is gevormd.

Even googlen, en er is veel te vinden over glas, oorsprong en gebruik, dat terug gaat tot in de oudheid. Meer weten? Kijk dan op: Glas door de historie heen.
Wij beperken ons op deze pagina tot het vermelden van glassoorten, samenstellingen, toepassingen en bewerkingen als het etsen en solderen van glas. Wist je trouwens dat je kristalglas kunt slijpen als zijnde een diamant?

Wees voorzichtig met chemische stoffen. Lees!

Horak-glas

Zand	60-70	dl
Boorzuur	15-30	dl
Potas	1-2	dl
Soda	3-6	dl
Zirconiumoxyde	1-3	dl
Titaandioxyde	1-3	dl

Dit glas is bijzonder elastisch en verdraagt snelle temperatuursveranderingen. Ook het volgende recept geeft een zeer goede glassoort:

Zand	70	dl
Boorzuur	16-20	dl
Loodglit	10	dl
IJzeroxyde	5	dl

Horak glas

Robijnglas

Aan de glassmelt voegt men het volgende toe:
Selenium	2	dl
Cadmiumsulfide	1	dl
Arseentrioxyde	1	dl
Koolstof	½	dl

Belgisch spiegelglas

Wit zand	500	dl
Sulfaat	170	dl
Calciet	400	dl
Gemalen steenkool	10	dl
Arseenzuur	2	dl

Boheems spiegelglas

Kwarts	500	dl
Potas	200	dl
Calciet	85	dl
Arsenicum	1	dl

Duits spiegelglas

Wit zand	500	dl
Natriumsulfaat	170	dl
Soda	30	dl
Calciet	180	dl
Gemalen steenkool	10	dl
Arsenicum	5	dl

Frans spiegelglas

Wit zand	500	dl
Kalk	170	dl
Sulfaat	190	dl
Gemalen steenkool	5	dl
Arsenicum	5	dl

Engels spiegelglas

Wit zand	500	dl
Sulfaat	140	dl
Calciet	180	dl
Gemalen steenkool	5	dl
Arsenicum	5	dl

Kristalglas

Loodmenie	75	dl
Wit zand, met zoutzuur
uitgekookt	50	dl
Gecalcineerde potas	18	dl
Gecalcineerde borax	6	dl
Arsenicum (vergif)	1	dl

Het glas kan voor het imiteren van diamant gebruikt worden.

Kristalglas als diamant geslepen

Kalkglazuur

Kalksteen	100	dl
Kaolin	26	dl
Gecalcineerde kaolin	245	dl
Zand	396	dl

Inbranden bij Seger-kegel 13. De glazuur is glanzend.

een matte glazuur:

Kalksteen	100	dl
Kaolin	26	dl
Gecalcineerde kaolin	112	dl
Zand	96	dl

Inbranden bij Seger-kegel 11.
Beide glazuren zijn bestand tegen chemische en mechanische inwerking.

Glazuur (zuurvast)

Loodoxyde	8	dl
Natriumoxyde	1	dl
IJzeroxyde	1	dl
Kwarts	15	dl
Boorzuur (watervrij)	4	dl

Magnesia-kalkglazuur

Gecalc. magnesiet	19	dl
Kalksteen	78	dl
Kaolin	26	dl
Gecalc. kaolin	45	dl
Zand	144	dl

Glasachtig emaille

Borax	240		dl
Potas	410	dl
Salpeter	30		dl
Soda	120		dl
Kalkspaat	30		dl
Kwarts	170		dl

Samensmelten, breken en fijn malen, mengen met 60 dl kleurgevende stoffen en 20 dl zirconiumoxyde.

De winkel van ons allemaal

Etsen van glas

Een leuke bezigheid is het etsen van glas. Dat gaat in principe op onderstaande manier:

Er wordt een etsmiddel op het glas aangebracht. Na een bepaalde droogtijd of inwerktijd wordt het etsmiddel verwijderd en is het resultaat van de etsende werking op het glas achter gelaten. De plekken die niet geëtst mogen worden zijn hierbij afgedekt.
Gewoonlijk wordt met sjablonen gewerkt. Maar het, op kunstzinnige manier, met penseel aanbrengen van een afdekkend middel, of juist het etsende middel is ook een mogelijkheid.

Bedenk dat voor het etsen van glas, niet alle glassoorten geschikt zijn. Bij gewone drinkglazen of vensterglas zal je dat vast en zeker lukken. Maar bij een hittebestendig theeglas hoef je het niet te proberen. Dat glas is eenvoudigweg te hard voor een etsmiddel.

Er zijn diverse etsmiddelen voor glas verkrijgbaar in de hobbywinkel. Of je koopt ze gemakkelijk online. Voor wie wil experimenteren met zelfgemaakte middelen om glas te etsen, volgen hieronder enkele oude fabrieksrecepten.

Glas etsen met houtlijm

In dit oude ambachtelijke recept wordt gebruikt gemaakt van ouderwetse, in water oplosbare, houtlijm. Men maakt eerst een gewone lijmoplossing door houtlijm een nacht in water te weken en dan in een waterbad op te lossen. Nu voegt men op 100 dl droge lijm 6 dl aluin toe en voegt eventueel nog zo veel water toe tot de lijm ongeveer zo dik is als gewone stroop.

Deze lijmoplossing strijkt men nu met een penseel op het glas; dit kan met behulp van een schabloon volgens een bepaalde tekening geschieden. Na een half uur brengt men nog eens een laag lijm op, zodat men een gladde gelijkmatige laag verkregen heeft. Men laat het glas nu in een warm vertrek gedurende 24 uur drogen, tot de lijm hard genoeg is. Dan plaatst men het glas in een droogkamer of droogkast, die op 40° C verwarmd wordt. De lijm springt nu van het glas af en neemt het oppervlak van het glas mee. Dit geschiedt volgens kristalachtige figuren. Het glas wordt nu met warm water afgewassen en gedroogd.

Glas etsen met waterglas

Zeer eenvoudig kan men glas merken met een waterglasoplossing van 40° Bé. Na het drogen hecht het vrij goed en na enige weken kan men het ingedroogde waterglas verwijderen, daar het dan het glas aangevreten en dus geëtst heeft.

Etsmiddelen voor glas

Heet water	19	,0	dl
Ammoniumdifluoride	69	,5	dl
Natriumfluoride	2	,5	dl
Fluorwaterstofzuur 30%	9	,0	dl
of:
Heet water	18		dl
Ammoniumdifluoride	40		dl
Natriumfluoride	10		dl
Melasse	20		dl
Fluorwaterstof 60%	18		dl

Men mengt de bestanddelen in een loden bak; voor het gebruik goed omroeren. Kleine voorwerpen van glas kan men in een mandje van koper doen en dan indompelen. Flessen moeten met een rubberstop gesloten worden; wanneer de binnenkant ook mat geëtst wordt, breken ze zeer gemakkelijk. Men dompelt ongeveer 1 min, laat 10 sec afdruipen en wast dan met heet water goed af. Hierna dompelt men nog eens in de vloeistof. Indien het voorwerp niet mat genoeg is laat men het glas langer in de etsvloeistof.

Omdat de dampen van het etszuur zeer gevaarlijk zijn, moet men voor goede ventilatie zorgen. Wanneer de vloeistof uitgeput raakt kan men het met nieuw fluorwaterstofzuur versterken.

Ets-afdekmassa

Asfalt	12	,5	dl
Bijenwas	4	,5	dl
Ceresine	58	,0	dl
Stearinezuur	25	,0	dl

Glas-etsinkt

Heet water	12	dl
Ammoniumdifluoride	15	dl
Oxaalzuur	8	dl
Ammoniumsulfaat	10	dl
Glycerine	40	dl
Bariumsulfaat	15	dl

Wanneer de inkt niet goed genoeg hecht, verdunt men met iets meer water. Door 2 % natriumfluoride toe te voegen kan men de inkt soms verbeteren. Het glas moet iets voorgewarmd worden. De inkt wordt in flessen van eboniet of lood bewaard. Men schrijft met een gewone stalen pen, laat 2 min inwerken en wast dan met heet water af.

Schrijfinkt voor glas

Gebleekte schellak	60	dl
Venetiaanse terpentijn	30	dl
Sandarak	8	dl
Terpentijnolie	90	dl
Pigment	15	dl

Als pigment kan men roetzwart, ultramarijnblauw, vermiljoen of chromaatgroen nemen.

HEBBEN

Emailleren van metalen

Emailleren is het opsmelten van een laag glasachtige massa. De kwaliteit van het geëmailleerde eindprodukt is afhankelijk van:

De kwaliteit van het emaille zelf.
De ondergrond moet absoluut schoon, roestvrij en vetvrij zijn.
De juiste werkmethode.

Wil je meer weten over het proces van de emailleer-techniek, dan kijk je op de pagina Techniek van het emailleren

Vintage geëmaileerde ring

Gekleurd emaille voor sieraden

Rood:

'Cassius' purper	6	dl
Kristalglas	30	dl
Borax	4	dl

Blauw:

Kristalglas	34	dl
Borax	6	dl
Cobaltoxyde	4	dl
Beenzwart	4	dl
Arsenigzuur	2	dl

Groen:

Kristalglas	80	dl
Koperoxyde	4	dl
Borax	2	dl

Donker groen:

Kristalglas	30	dl
Borax	8	dl
Koperoxyde	4	dl
Beenzwart	4	dl
Arsenigzuur	2	dl

Zwart:

Kristalglas	30	dl
Borax	8	dl
Koperoxyde	4	dl
Ferrioxyde	3	dl
Cobaltoxyde	4	dl
Mangaanoxyde	4	dl

Wit:

Kristalglas	30	dl
Stannioxyde	6	dl
Borax	6	dl
Arsenigzuur	2	dl

HEBBEN

Glas solderen

Ja, je leest het goed! Glas kun je solderen. Voorwaarde is wel, dat je het glas zeer goed hebt ontvet. Maar eigenlijk spreekt dat voor zichzelf bij soldeerverbindingen.

Voor het solderen gebruik je een legering van tin met aluminium, zink of koper. Deze legeringen hechten goed aan heet glas. Het glas wordt goed heet gemaakt en men wrijft het soldeer op de verhitte delen. Het soldeer kan met een rolletje papier of met aluminium gelijkmatig verdeeld worden. Hierna drukt men de te lassen delen aan elkaar en laat het geheel afkoelen. De samenstelling van glassoldeer zie je in de tabel hieronder.

Glassoldeer

Tin	90	dl
Aluminium	10	dl
of:
Tin	95	dl
Zink	5	dl
of:
Tin	95	dl
Koper	5	dl

Vuurvaste kroezen

Vlokken graphiet	21	dl
Siliciumcarbide	45	dl
Flintsteen	11	dl
Borax	5	dl
Teer	18	dl

	Gerelateerde links
•	Techniek van het emailleren
•	Glas door de historie heen



Op deze website zijn delen van de boeken: Mengen en Roeren uit de jaren 30 opgenomen met een schat aan informatie. Wij onthouden ons van iedere verantwoordelijkheid, met betrekking tot fouten in de informatie, eventuele schadelijkheid van vermelde stoffen en eventuele schadelijke gevolgen van het werken met chemische stoffen of van het opvolgen van recepten op deze website. Wees voorzichtig met chemische stoffen. Lees!
disclaimer \| w3schools \| GFDL \| pixabay \| pexels \|pinterest \| pxhere.com \| unsplash.com \| SnitsFM •
copyright © 2024 - vindikhier.nl - all rights reserved