Glas, glassoorten en hoe te bewerken

De grondstoffen voor een emaille worden nu zo intensief als maar mogelijk is, gemengd. Immers hoe beter gemengd hoe gemakkelijker een mengsel smelt, daar ieder hoog smeltend deeltje dan de laag smeltende stoffen naast zich vindt, waarmede het zich kan verenigen. Bovendien moeten de bestanddelen uiterst fijn gemalen worden.

Het mengsel wordt nu gesmolten, en wel zo vlug mogelijk, daar bepaalde bestanddelen, die het emaille ondoorschijnend maken, niet te lang met de hete smelt in aanraking mogen komen.

Om het smelten te bespoedigen voegt men gewoonlijk alkaliën als borax toe, die zeer laag smelten en de andere bestanddelen dan of oplossen of chemisch aantasten. Men smelt dus zo lang tot de massa voldoende homogeen is en niet tot een doorschijnend glas gevormd is. In dit geval is de massa als emaille onbruikbaar.

De gesmolten massa laat men nu afkoelen en maalt het glas tot bepaalde fijnheden. Ook hier moet weer opgepast worden. De fijnheid hangt af van de wijze, waarop bet emaille later opgebracht wordt. Bepaalde soorten emaille moeten vrij grof blijven, andere worden weer aanmerkelijk fijner gemalen.

Het fijn gemalen emaille, frit, wordt nu gewoonlijk met water en een kleine hoeveelheid witte klei tot een dunne pap aangeroerd. Deze pap wordt dan door opstrijken of door dompelen op het te emailleeren voorwerp in een gelijkmatig dikke laag opgebracht. Deze pap moet nu zeer bepaalde eigenschappen bezitten. De toevoeging van 5 tot 10 % plastische klei maakt de pap te dun en ze hecht niet voldoende op het ijzer. Men voegt nu een uitvlokkingsmiddel toe, waarvoor men gewoonlijk borax neemt, voor deklagen magnesiumsulfaat. Voor de grondlagen moet men borax nemen, daar alle andere zouten het ijzer doen roesten.

Verreweg de meeste voorwerpen worden gedompeld. Hierbij is het de taak van de vakman na het dompelen het emaille door schudden en draaien van het voorwerp zo gelijkmatig mogelijk te verdelen. Dit is speciaal voor de ondergrond van het grootste belang. Wanneer de eerste laag gelijkmatig opgebracht en ingebrand is, kan het voorwerp bij het verder afwerken niet zo gemakkelijk mislukken. De emaillepap moet hiervoor tamelijk dik en kort zijn, ze mag dus niet vanzelf aflopen.

Bij zeer eenvoudige en vlakke voorwerpen maakt men de emaillepap dikwijls zo dun, dat ze vanzelf afloopt en een laag van een bepaalde dikte achterlaat. De voorwerpen worden dus in de pap gedompeld en hierna zet men ze bijna loodrecht tegen een steun, zodat de overmaat afloopt.

Bij grote voorwerpen en vooral die met gecompliceerde vormen, scherpe kanten en holten, spuit men de emailpasta in een gelijkmatige laag op het oppervlak. Ook hier moeten de eigenschappen van het email aan de methode aangepast worden.

De deklagen worden op dezelfde wijze opgebracht. In het algemeen worden emaillelagen zo dun mogelijk gehouden, echter zo dik, dat ze voldoende dekken.

Het drogen moet nu zeer snel geschieden, echter ook weer niet te snel, daar dan kleine scheurtjes ontstaan. Vooral wanneer de emaillepasta zouten bevat is het gevaar voor roesten zeer groot en de roestvlekken kan men niet weer doen verdwijnen. Bovendien moet vooral wit emaille zo vlug mogelijk droog zijn, daar in natte toestand stof uit de lucht gemakkelijk blijft kleven en donkere puntjes veroorzaakt.

Het branden van kleine voorwerpen en van wit emaille geschiedt in moffelovens, het branden van grote voorwerpen en van donker emaille in open vlamovens. De voorwerpen zet men op zo scherp mogelijke ijzeren punten van een rooster, zoodat het emaille met zo klein mogelijke vlekjes met het ijzer in aanraking komt. Men vult een oven met voorwerpen van zo gelijkmatig mogelijke grootte en dikte, daar de tijdsduur van het branden te sterk verschilt. De kwaliteit van het emaille hangt ten zeerste van het vullen der ovens af. Dikke metaaldelen branden niet alleen zelf veel langzamer, maar absorberen ook de warmte uit de directe omgeving. Een dun voorwerp dat in de buurt hiervan gestaan heeft, kan dan te koud gebleven zijn en dus niet gaar zijn.

De brandtemperatuur hangt geheel van de samenstelling van het emaille af en wordt bij nieuwe emaillesoorten in een kleine proef-moffeloven bepaald.

Vuurvaste kroezen